Nagroda Księżnej Asturii dla Adama Zagajewskiego
W październiku 2017 roku odbyło się w Hiszpanii uroczyste wręczenie Nagrody Księżnej Asturii naszemu poecie i prozaikowi Adamowi Zagajewskiemu. Na uroczystość przybyło 2000 czytelników i 11 poetów hiszpańskich. Znalazłam przemówienie, które nasz literat wygłosił podczas ceremonii odbierania nagrody w Oviedo. Ponieważ wydaje się ono interesujące dla nas wszystkich, pewne, wybrane fragmenty wypowiedzi Adama Zagajewskiego powtórzę w oryginale.
Poezja jest najmniej techniczną ze sztuk, bierze się nie z warsztatu, nie z teorii, nie z nauki ( chociaż wykształcenie nikomu nie zaszkodzi, nawet poecie), tylko z niedającego się przewidzieć i zaplanować poruszenia umysłu i serca….
Nie wiemy czym jest poezja… Każe pokolenie stwarza własną wizje poezji.—chociaż dochowuje wierności pewnym tradycyjnym formom, nie zrywając ciągłości procesu, który zaczął się jeszcze przed Homerem i trwa do naszych czasów.
W dzisiejszym świecie wszyscy chcą mówić tylko o zbiorowości i o polityce, i jest to pewnie ważne. Ale przecież istnieje też pojedyncza dusza ze swoimi troskami, ze swoją radością, ze swoimi rytuałami, ze swoją nadzieją , wiarą z olśnieniem, którego czasem doznajemy…na co dzień żyjemy nie w kolektywie, tylko w samotności.
Nie trudno zauważyć, że jesteśmy w momencie mało sprzyjającym poezji. …Systematycznie topnieje publiczność poetyckich wieczorów literackich.
Poezja jest niemodna, modne są grube powieści kryminalne, biografie tyranów, amerykańskie filmy i brytyjskie seriale telewizyjne. Polityka jest modna. Moda jest modna. Modne są relacje, nie modna jest substancja. Modne są wąskie spodnie, suknie w kwiaty, perły na ubranych, czerwone swetry, płaszcze w kratę, srebrne botki i ozdobione jeansy.
Modne są rowery i hulajnogi, maratony i półmaratony, nordic walking, niemodne jest zatrzymanie pośrodku wiosennej łąki i zamyślenie. Bezruch, mówią lekarze, jest groźny dla zdrowia. Moment zamyślenia jest niebezpieczny dla zdrowia, trzeba biegać, trzeba uciekać prze sobą……
Odkryliśmy dwoistość świata—z jednej strony wyobraźnia z drugiej oporna realność listopadowego poranka, kiedy opadły już wszystkie liście z drzew. Długo nie wiedziałem, co jest ważniejsze czy to co jest, czy to czego nie ma. Ludzie jadący do pracy wczesnym rankiem, niewyspani mężczyźni ….kobiety, które drzemały w autobusie—czy raczej rzeczy ukryte, muzyka i księżyc, miasta, których już nie ma, obrazy dawnych i nowych mistrzów w muzeach. I potrzebowałem wielu lat żeby zrozumieć , że żyjemy w wiecznej ambiwalencji —trzeba wziąć pod uwagę obie strony tego nierównego dualizmu, nie wolno zapominać o cierpieniu ludzi i zwierząt, o złu, które jest o wiele bardziej trwałe i przebiegłe niż marzenie.
Nie wolno zapominać o złu, o niesprawiedliwości , która wciąż zmienia kształt, o przemijaniu, ale także o radości, o przeżyciach ekstatycznych, których nie przewidują opasłe podręczniki teorii politycznej czy socjologii.
Kiedy byłem dzieckiem Hiszpania wydawała mi się krajem odległym i wspaniałym ….krajem Don Kichota, rycerzy i księżniczek…. Dzisiaj jestem tutaj, w Asturii jestem gościem księżniczki — nie mogę się temu nadziwić. Jak widać wszystko się zmienia, ale nic się nie zmienia.
Okazuje się, że mam w Hiszpanii wiernych, uważnych czytelników. To najlepsze, co może się zdarzyć autorowi książek obojętne czy to są zbiory wierszy, czy powieści.
Nagrodę tę ufundowano w 1981 roku i przyznawana jest w ośmiu dziedzinach. Wcześniej otrzymali ją dwaj Polacy: Krzysztof Penderecki i Ryszard Kapuściński.
Adam Zagajewski urodził się we Lwowie. Gdy miał 4 miesiące rodzina zmuszona była opuścić to miasto i osiedlić się w Gliwicach. Poznawał Lwów jedynie z opowiadań rodziców i dziadka. Pokochał je tak głęboko, że ciągle w jego twórczości powraca tęsknota do zabudowy i zabytków Lwowa. Za książkę poświęconą tej tematyce „Dwa miasta” otrzymał nagrodę „Nike”, polecam ją. Jest dostępna w wersji angielskiej w Cuyahoga County Public Library.
Elżbieta Ulanowska.