Kariera pewnej „Madame”
Książka Antoniego Libery, której tytułową postacią jest nauczycielka francuskiego stała się wydarzeniem literackim, a jej pierwsze wydanie ukazało się w 1998 roku.
W akcję powieści „Madame” wpleciona jest rzeczywistość PRL, wobec czego stanowi kolejną, literacką wizję ponurych czasów końca lat sześćdziesiątych czyli gomułkowskich. Ukazuje absurdy systemu, jest rozrachunkiem z komunistyczną przeszłością, której autor nie uznawał, i więcej nie godził się na funkcjonowanie w nieakceptowanym, marnym, chorym i jałowym świecie. Jednak nawet z takich upadłych czasów można stworzyć coś błyszczącego i wartego uwagi. ”Madame” nie jest powieścią polityczną, na jej stronach znalazło się dużo miejsca na marzenia, poezję życia, a nawet humor.
I oto, uczeń klasy maturalnej, niezwykle zdolny i inteligentny, o aspiracjach humanistycznych, pełen artystycznych zdolności i dużej wiedzy, wpada w miłosną fascynację. Obiektem jego uczuć, z czasem niemal obsesji, jest tajemnicza i wyniosła profesorka francuskiego. Trudno ustalić, czy młody człowiek, stojący na progu dojrzewania, faktycznie wpadł w amok miłosny, czy tylko imponuje mu osoba reprezentująca inny, bardziej atrakcyjny świat. Przecież Madame wyróżnia się zdecydowanie wśród grona pedagogów szkoły, jest zawsze starannie i elegancko ubrana, ma dystyngowane maniery, posiada jakiś niespotykany, magiczny urok, a do tego jest osobą młodą. Chłopak, aby zwrócić na siebie uwagę nauczycielki z wielka starannością przygotowuje się do kolejnych lekcji francuskiego w maturalnej klasie, co daje mu pewność siebie i jakieś wyimaginowane poczucie wolności.
I chociaż historie uczuciowych relacji uczeń-nauczyciel nie są zbyt oryginalnym tematem, to narrator, dzięki swojemu talentowi, potrafił przedstawić ten przypadek nadzwyczajnie. Wprowadził język lekki, z dużą dbałością o styl subtelny i finezyjny oraz wirtuozerską plastyczność. A dodatkowo jakby chciał nas oczarować swoją erudycją; na strony książki wpisał liczne odniesienia do światowej literatury, autorów takich jak: Dante, Szekspir, Mickiewicz, czy Proust.
O atrakcyjności „Madame” świadczą znikające z półek księgarskich kolejne jej wydania, a także liczne przekłady na ponad 20 języków wśród nich angielski, francuski, rosyjski, a nawet hebrajski. W Stanach miała pozytywne recenzje w The Washington Post i Los Angeles Times, gdzie między innymi napisano, jak kunsztowne jest to dzieło i dodano, iż pozycja ta jest dominującą wśród innych, znakomitych książek, napisanych we współczesnych czasach.
Książka „Madame” to książka dla każdego, gwarantuje obcowanie z najlepszą lekturą i znajduje się na liście moich ulubionych.
Elżbieta Ulanowska.
*** Antoni Libera, rocznik 1949, eseista, tłumacz, librecista oper K. Pendereckiego, reżyser teatralny, autor dwóch książek i ogromnej liczby publikacji, zwłaszcza na temat twórczości Samuela Becketta.